اصفهان نصف جهان

اصفهان نصف جهان اثری است «آزمایشی» و در آن نویسنده قصه سفر خود را به شهری رنگین و افسانه آمیز باز می گوید، شهری که به تعبیر نویسنده مانند حکایتهای هزار و یک شب است. امتیاز این کتاب در کیفیت شخصی و درونی نگاه هدایت است؛ به طوری که ما صدای نویسنده را از لابه لای متن سفرنامه می شنویم. این کتاب براساس نسخه چاپ اول اصفهان نصف جهان فراهم شده است، با یادداشتی که حسن رضوی، میزبان هدایت در اصفهان، درباره این سفر نوشته است. در این کتاب، چهار نوشته از صادق هدایت به چاپ رسیده است. نخستین، «اصفهان نصف جهان» نام دارد که شرح سفر و مشاهدات صادق هدایت از اصفهان است. او در ایام تحصیل سفری چهار روزه به اصفهان می کند و گزارش این سفر را در قالب تکلیف درسی عرضه می نماید. سفرنامه با نقل خاطره ای از دوره تحصیل نویسنده آغاز می شود؛ سپس از ماجراهای بین راه سخن می رود. مشاهدات هدایت از خیابان چهارباغ، چهل ستون، میدان شاه، مسجد شاه، عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله، پل خواجو، مسجد جامع، مدرسه هارونیه، امامزاده اسماعیل، دارالبتی یا دارالبطیخ، محله جلفا و کلیسای آن، به طور کلی مردم و آداب معاشرت و مناظر دیگر شهر مطلب بعدی را تشکیل می دهند. دومین مطلب با عنوان «مرگ»، نوشته کوتاهی است دربارهٔ مرگ از نویسنده بلژیکی به نام «گان» که ظاهرا صادق هدایت ترجمه کرده است. دو نوشته دیگر، دو داستان کوتاه است به نام های «سامپینگه» و «هوس باز» کتاب با یک خاطره از دوران دبستان نویسنده آغاز می شود و نگارنده به شرح سفر خود به اصفهان می پردازد. هدایت در نگارش خاطرات این سفر از قلم توانایش برای توصیف صحنه ها استفاده کرده است. سفر چند روزه ی هدایت به اصفهان مصادف با ایام تعطیلی تاسوعا و عاشورا بوده که در چند جای کتاب به آن اشاره شده است. وی پس از رسیدن به اصفهان در خانه ی یکی از دوستانش اسکان می یابد و به بازدید از آثار و بناهای تاریخی شهر زیبای اصفهان می رود و به توصیف عظمت و شکوه هنرهای مختلفی که در این اماکن مشاهده می کند، می پردازد.