بحر در کوزه: نقد و تفسیر قصه‌ها و تمثیلات مثنوی

در میان آثار نگاشته شده بر اندیشه و عرفان مولانا در موضوع اخلاق و تصویر الهی، عبدالحسین زرین کوب ، استاد و ادیب شهیر پارسی، کتابی با عنوان بحر در کوزه از خود بر جای گذاشته است که از باب تشبیه مستتر در عنوان، عدالت افکار مولانا را از لحاظ بزرگی و جلال به جای می آورد. این ادیب مولوی شناس با تالیف آثار بسیاری در باب تفسیر اندیشه و عرفان مولوی، نقش برجسته ای را در تشریح گفته های او و روشن کردن مفاهیم پنهان در آثارش ایفا کرده است. در دریای عرفان این شخصیت بزرگ دنیای تصوف، مروارید های بی شمار نهفته در صدف صورت وجود دارد که زرین کوب و دیگر مولوی شناسان بزرگ تلاش در صید آن، و گشایش صدف بیت و آرایه و یافتن مروارید پنهان معانی هستند. زرین کوب به نوبه ی خود دریا و صدف و مروارید را در کوزه ی تفسیر کتابش می ریزد و گوشه ای از جهان بینی مولوی را در این سبو جای می دهد. از میان مفاهیمی که زرین کوب در این کتاب بررسی می کند می توان به تفاوت جسم وجان، فقر و فنا، رنج و دلیل رنج، دیدگاه مولانا در مفهوم شر، خواستگاه عشق و تعلقات و ماهیت آن و تمایز آن از میل و دلبستگی، معرفت شناسی و عرفان مولانا، داوری های اخلاقی، شرح علت ایجاد اختلاف نظر و ارزش ها اشاره کرد . نویسنده در پانزده فصل از این اثر ارزشمند به تفسیر و نقد حکایات و قصه های مثنوی معنوی می پردازد و خواننده را با جان مایه ی کلام مولانا جلال الدین آشنا می سازد.