مادر خیانت (مجموعه نمایشنامه)

عبدالرضا فریدزاده نمایشنامه‌نویس و منتقد تئاتر، همزمان با انتشار کتاب جدید خود با عنوان «کارگاه تئاتر» که ارائه‌دهنده تجربیات وی در زمینه کسب مهارت و تمرین برای اجرای اثر نمایشی است، مجموعه تازه‌ای از نمایشنامه‌های خود را با عنوان «مادر خیانت» منتشر کرده است. یکی از مهم‌ترین و بدیع‌ترین رویدادهای رخ داده در این کتاب، حضور پنج نمایشنامه اقتباسی با عناوین «خرکی بر ساز زیستن»، «طنابتو یه دیقه قرض می‌دی دنیا مرسدیتاس»، «کامپومانس»، «آقای پوتزاتی تشریف نمی‌آورند» و «نظم نوین»در آن است که بر اساس بازنویسی، اقتباس و درامتورژی آثار دیگری از نویسندگان و نمایشنامه‌نویسان شهیری چون ماکسیم گورکی، دینو بوتزاتی و… تألیف شده است. فریدزاده که به گفته خود از شاگردان مکتب آموزشی مرحوم حمید سمندریان به شمار می‌رود در نگارش این نمایشنامه‌‌ها و نیز انتخاب متن ادبی، برای اقتباس به سراغ آثاری رفته است که کمابیش دارای ساختاری ادبی و دارماتیک کلاسیک و مبتنی بر مکتب نمایشی قرن نوزدهم و بیستم است و کمتر می‌توان در درون متن و ساختار آنها تجربه‌هایی حاکی از علاقه نویسنده به لفاظی‌های مدرن و یا کنایه‌هایی کلامی و پیچیدگی‌های لفظی را جستجو کرد. در مقابل، او سعی کرده در این آثار بیش از هر چیز قصه‌گو، صاحب ایدئولوژی و حرکت‌کننده در خط رویدادی معینی باشد. در نمایشنامه «مادر خیانت» از این مجموعه به سادگی می‌توان با دیدن انتخاب اسامی کاراکترهای داستانی و نیز نوع استفاده از الفاظ برای بیان دیالوگ‌‌ها، میل وافر نویسنده به داستان‌گویی کلاسیک و مواجه کردن مستقیم مخاطب با استعاره‌های سنتی بیانی را دید. نمایشنامه «آقای پوتزاتی تشریف نمی‌آورند» نیز کمابیش با همین الگو با مخاطب روبرو می‌شود. یک اتفاق و گره داستانی در ابتدای متن، مخاطب را با یک داستان شگفت مواجه می‌کند و او را با خود برای حل گره‌های این داستان همراه می‌کند. نمایشنامه‌های فرید‌زاده در این کتاب همگی از عنصر داستان و تعلیق، به جای پیچیدگی روایی بهره می‌برند و در کنار آن سادگی ساختار صحنه و اجرای آن و باز گذاشتن دست کارگردان برای چینش و اجرای آن مخاطب را با فضایی دلنشین مواجه می‌سازد. فضایی که در آن متن می‌تواند جدای از ارزش دراماتیک، دارای جذابیت و تأثیرگذاری داستانی نیز باشد و مخاطب را تنها و تنها به این بهانه با خود همراه کند. عنصر کوتاهی و ایجاز بیانی در این متن‌های نمایشی، که ناشی از کوتاهی داستان‌هایی است که توسط فریدزاده انتخاب و اقتباس شده است، همچنین قدرت داستان کوتاه کلاسیک در بیان کوتاه اما پرتعلیق و جذاب یک ماجرا و سفر ظریف آن به درون ذهن انسان‌ها، توانسته بر قدرت آثار این مجموعه بیافزاید و متون نمایشی وی را به ویژه برای هنرجویانی که به دنبال نمایشنامه‌های پایه برای ورود به دنیای اجرای اثر نمایشی هستند، بیش از پیش ارزشمند سازد.