آنتوان چخوف (شش داستان و نقد آن)

برای خواننده فارسی زبان، چخوف نامی مأنوس و آشناست. ایرانیان اهل کتاب، بسیاری از داستان هایش را خوانده اند و احتمالا برخی از آثار نمایشی او را بر صحنه دیده اند. یکی از دلایل این انس، فضای عمدتا شرقی حاکم بر آثار اوست. صمیمیت زبانی، ساختار محکم، مشاهده دقیق پدیده ها و قدرت شگرف در انتقال ظریف ترین تأثیرات حسی به مخاطب، از دیگر ویژگی های این نویسنده نامدار روسی است. چخوف نویسنده ای سهل و ممتنع است؛ مثل خیام است. اصحاب ذوق، در نخستین تجربه های شعری خود احتمالا از سادگی زبان رباعیات وسوسه می شوند و خلق آثاری همطراز را سهل می پندارند؛ اما حاصل کار آنان عمدتا نومیدکننده است. علت آن است که در آثار برجسته هنری، و در بحث ما ادبیات، رابطه صورت و معنا به گونه و در حدی است که ایجاد توازن و تعادل بین اجزای اثر، جز از کارآزمودگان کلام و معنا ساخته نیست. کتاب حاضر به ترجمه و نقد داستان هایی کوتاه از چخوف اختصاص دارد که در آن ها، به گمان راقم، رابطه ساختار و معنا بسیار دقیق است. داستان کوتاه «وانکا» را به دلیل حضور موثر پس نمایی در ساختار کلی اثر برگزیده ام. «خواب آلود» حکایت دخترکی است که در تنگنای شرایط فیزیکی ذهنی، کودکی را به قتل می رساند. درونمایه این اثر، به درونمایه جنایات و مکافات اثر داستایوفسکی شباهت هایی دارد. چخوف در داستان «دانشجو» از طریق تداعی ساختاری، بین حوادث و اشخاص تاریخی از یک سو و حوادث و شخصیت های داستانی از سویی دیگر رابطه برقرار می کند. «گریشا» بیان و شناخت جهان پیرامون از منظر کودکی خردسال است. ساختار این اثر و تکنیک به کار رفته در آن به گونه ای است که خواننده همپای کودک در شناخت و نامگذاری اشیاء و پدیده ها تلاش می کند. از جمله ویژگی های این اثر، طعنه ساختاری است که در نقد ذیربط به شواهد آن اشاره شده است. «اسقف» بلندترین داستان کوتاه این مجموعه، به رغم شکل رئالیستی خود، عمقی گنگ و تأثیرگذار دارد. فضاسازی ها و طراحی ساختاری اثر نیز هنرمندانه است. اثر حاضر، عمدتا دانشجویان و علاقه مندان به مباحث نقد ادبی را در نظر داشته است.