مسخ و داستان‌های دیگر

مسخ نخستین اثر مهم کافکا است و رویدادهای آن در محیطی خورده بورژوا و در میان افرادی جریان م یابد که همواره درگیر نگرانی فردایند و غرق مشغولیت های پیش و پا افتاده هر روزه‌ی کار و سودشان. جزئیات وقایع به شکلی واقع‌گرا روایت شده است، اما خود رویدادها از قوانین زمان و مکان خارج و به نشانه‌های واقعیتی متعالی تبدیل می‌شوند. این رمان کوتاه به فرجامی دل‌خراش و فجیع دست می‌یابد و سرشار از مهر و نومیدی است، مبین مهارتی بی‌نظیر در نویسندگی و بیان است. کافکا در ادغام طبیعی امر شگفت در زندگی روزمره موفق می‌شود، بی‌آنکه معلوم باشد که کدام یک از این دو عامل از دیگری نشئت می‌گیرد. گاهی هنگام خواندن این رمان احساس کابوس در انسان بیدار می‌شود، اما داستان چنان به هم پیوسته است که شباهتش به واقعیت آدمی را دچار اشتباه می‌کند. افزون بر این، لحن صادقانه داستان این حس را که نویسنده همه رویدادها را عمیقا و از نزدیک آزموده است تشدید می‌کند. مسخ، با شیوه نمادین واقع‌گرایانه‌اش و سعی‌اش در اینکه، در فضایی از پدیدار شناسی عرفانی، حالت روح ناب را به نوعی با واژه‌ها ملموس سازد، یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های جریانی است که بر ادبیات آلمان غالب بود. مسخ در عین حال یک موفقیت ادبی شگفت‌انگیز به شمار می‌آید. فرانتس کافکا (1883-1924 م.) یکی از مهمترین نویسندگان ادبیات آلمانی ادبیات مدرن در قرن بیستم به شمار می‌رود. می‌توان هسته‌ی اندیشه و تفکر کافکا را در این جمله خلاصه کرد: «هدفی هست اما راهی نیست، آنچه ما راه می‌نماییم در آن تردید است.» این نشان از آرمانی است که برای تحقق آن راهی نیست؛ که در واقع‌ بیان گونه‌ای بدبینی به جریان حاکم بر فرهنگ اروپا است. تفکر انتقادی کافکا درباره ادبیات را می توان در مضمون نامه‌ای که در سن بیست سالکی به دوستش نوشت درک کرد: «هر کتاب باید تبری باشد برای دریای یخ زده در درون ما.»